Becoming - Michelle Obama (2018)

 

This has been a difficult review to write, because at the end of nearly four years of Trump, it is not obvious to write anything negative about Michelle Obama's memoir, which has hit the stores at the end of 2018 but for which I had not found time to read until this summer.

The good news is: “Becoming” is NOT a political book, or at least tries hard not to be one: Michelle Obama has also said in several places that she has an aversion to politics. "I've never been a fan of politics and my experience of the last ten years has changed little about that." In the first quarter of the book, there is no mention of Barack at all, and even then it takes a while until the career of her famous husband is discussed. This is her story. Michelle talks about her childhood and her adolescence in Chicago, where, thanks to the support of her family and friends and of course thanks to her own dedication, she first gets to go to a good college, eventually to become a lawyer. That is without a doubt the best part of the book. You step into her world, where she soon realizes that life will not be easy for her as a black woman, especially since the family's financial resources are modest. Gradually her commitment grows to not only help herself, but also her environment to have a better future. These are small stories that everyone can identify with, beautifully formulated and not pushy at all. The book has also contains many childhood snapshots.

After a while Barack does of course come into the picture, and it is a beautiful love story between two people who, although they are very different, still realize that they are made for each other, and that they want to make the world better each in their own way. It is not a sugar-coated story: She tells about the sacrifices she made. About how she put herself aside. She shares fragile things that she never shared with the world before. That she once has a miscarriage and that her daughters Sasha and Malia came into the world thanks to in vitro fertilization, for example. That she and Barack sometimes took relationship therapy to learn how to communicate better with each other. That she supported her husband when he ran for president, but never really believed he would succeed. Undoubtedly, a whole team of the best ghostwriters have had quite a job with this part of the book, because it finds the right tone, the right balance: Barack is described as the idealist we got to know, but their relationship is far from easy.

As soon as Barack Obama wins his first election however, the story shifts to what happens in the White House, and focuses on Michelle Obama's battle against the traditional image of a First Lady and how she, although she hasn't been elected herself, also wants to improve the world in her own way, while raising two girls to be adolescents. This new context is obviously not something you can do much about or even ignore, but it does result in endless pages about the projects of the First Lady to encourage young people and especially girls to emancipate themselves and play their part in the society, to get young people to eat healthier – the latter by creating a vegetable garden within the White House garden.

We also and inevitably get lists of events she attended with her husband, or of people she has been able to meet thanks to her husband. That is not always super interesting - I am thinking, for example, of an uninteresting passage where she meets Nelson Mandela. Luckily, it never gets really boring, it also contains very human and fun anecdotes about encounters with the Windsors and the Queen who has her way with protocol, an epic escape from the bodyguards to slip out of the White House with her youngest daughter to watch the festivities after the Supreme Court ruling finally legalizing gay marriage, a line about her adolescent daughter not being interested in attending a Paul McCartney home concert and a participation in Carpool Karaoke.

Finally and just as understandably, we get her occasional reflections on politics, on her husband's achievements, the Republicans' sabotage and of course how she feels about the unexpected election of, and meeting with Donald Trump – who’s personality and policy is in all respects the opposite of Barack’s. Here the book feels like a drag, and a manifesto for the upcoming elections in November 2020. Memoirs don’t need to be neutral, of course, but writing it a bit more subtle or shorter could have improved the book.

Conclusion: an interesting and well written book, with a lot of personal and at times catchy anecdotes, also for those who do not follow politics, and even for those who have no affinity with her husband.

Then It Fell Apart - Moby (2019)

Last year Then It Fell Apart, the second part of Moby's memoirs, was released. Part one, Porcelain (2016), focused on his childhood and his early years as a DJ and producer, this time the book alternates between his childhood and his exuberant lifestyle after the success of his album Play, that catapulted him to a superstar. A lifestyle that included ecstasy for breakfast, gallons of vodka and sporadic sex with supermodels.

The book - just like one of his songs also aptly named “Then It Fell Apart” - chronicles two important eras of the life of the in my opinion friendly and down-to-earth artist by whom I had found shelter since the death of that other musically eclectic idol of mine (Prince). Spoiler alert: after reading the book, you cannot help but finding Moby a first class dickhead. Which is quite strange, given it is an autobiography after all - written by himself. I admit I had to gasp for air a bit at first, but it is so well written that I have read it in one go.

Moby describes, among other things, how André 3000 did not want to hug him at the MTV Video Music Awards after he got into an open war with Eminem, how Lizzy Grant (now known as Lana Del Rey) turned him down after a date at a macrobiotic restaurant, and how he tutored Vladimir Putin's daughter, intoxicated and unwilling, Russian literature in a Holiday Inn hotel. In just about every anecdote, he portrays himself as the ultimate beta male: an insecure and sensitive nerd who clumsily navigates the unknown territory of stardom.

The strangest and most notorious part of the book is that in which Moby reveals that he has been dating Natalie Portman as a teenager back in 1999. Although he never understood what a young, successful and handsome actress saw in a 33-year-old balding man, he clearly has fond memories of their time together, culminating in a romantic kiss under an ancient oak tree. This revelation has caused quite a stir in the press, because Portman swears she has no memories of the whole thing. According to the actress, the two never dated, and Moby was just "a creepy older man" with an inappropriate interest in a teenage girl who had just graduated from high school. Strangely enough, Moby angrily responded by writing off Portman's denials as "gossip" and he shared "evidence" in the form of an old photo of him holding an uncomfortable-looking Portman while being bare-chested. In my opinion, if the only evidence you can find is a photo where your alleged date looks like she's being held hostage, you may need to draw conclusions. Sad. After being accused of beta male misogyny in the (social) media, Moby finally apologized.

The other anecdote that got some press coverage was that in 2001, according to Moby, he was challenged at a party to a game of knob touching with an unsuspecting Donald Trump. In short, that means that he had to rub his bare penis against the future president while making small talk with his victim. He accepted and succeeded the challenge, of course.

Most of the reviews I read limit themselves to those two excerpts, wondering if we should all need to know that? But I want to speak up in Moby’s defence: the other half of his book is about his earliest childhood, where he describes he already was an outsider and a nerd - and those chapters paint a very different picture, that of Moby as Little Idiot, his sad cartoon alter ego looking for a hug, that shows up in some of his best-known clips. The childhood chapters alternate with those from during (and after) his star status, and it kind of balances the weird stuff out. 

Throughout the whole book, Moby describes how being rich and famous hasn't exactly made him happy: today he most appropriately describes himself as a bald and postmodern alcoholic.  Having written this book seems like a cry for help, in my opinion. Hopefully he will get that help soon, because with this collection of anecdotes that are fun to the reader but must be very painful for him, Moby dug such a deep well for himself that I wonder if he will ever get out. The giant animal rights/vegan for life tattoos which he had his arms and neck covered with last year, and the music he released lately, don't make me very optimistic.

De meeste mensen deugen – Rutger Bregman (2019)

(ondertitel: een nieuwe geschiedenis van de mens)

(EN: Humankind: a hopeful history)

Met dank aan COVID-19 (ahum) is het een rustige zomer geweest, met veel tijd om af en toe eens in een boek te duiken. En bovenop mijn to-do-list stond nog “De meeste mensen deugen”, weet u nog wel?

Nadat hij met “Gratis geld voor iedereen” (zie elders in deze blog) met passie een basisinkomen bepleitte, richt Rutger Bregman zich in “De meeste mensen deugen” met hetzelfde aanstekelijke enthousiasme op ons mensbeeld. Nergens lijken zo veel mensen het over eens als over de idee dat de mens van nature slecht is, maar Rutger Bregman, historicus en journalist bij De Correspondent en ondertussen ook bestsellerauteur, bewijst het tegendeel. En dat doet hij andermaal via factchecking. En wat blijkt? Mensen zijn helemaal niet zo egoïstisch, onverschillig en moordlustig als u denkt. En Bregman beschrijft in meer dan 500 pagina’s waarom. Het boek bestaat ook als audioboek trouwens, als u dat verkiest.

Bregmans stelling laat zich samenvatten als volgt: wij hebben varkens, koeien, schapen en kippen gedomesticeerd door telkens de tamste en vriendelijkste exemplaren te fokken. Met onszelf is hetzelfde gebeurd: in de loop van vele millennia hebben de vriendelijkste, zachtaardigste types onder de mensen de meeste kinderen gekregen, en in ieder geval meer kinderen dan de agressieve, Trumpiaanse types met wie niemand iets te maken wilde hebben. In de prehistorie werden die lullo's vaak uit de groep verbannen en stonden ze er helemaal alleen voor, of werden ze op een andere manier onschadelijk gemaakt. Het staat dwars op het ons aangeleerde mensbeeld (zegt Thomas Hobbes u nog iets?), maar in de prehistorie was er dus eerder sprake van survival of the friendliest, degene die het beste optrok met anderen maakte het meeste kans om te overleven. Wij zijn genetisch voorgeprogrammeerd sociaal en ondertussen een schattige puppyversie van de menselijke soort. Bregman heeft het over de “homo puppy”.

Om deze nieuwe geschiedenis te schrijven, duikt de historicus zelf de geschiedenis in, op zoek naar studies, experimenten, anekdotes. Hij doet dat niet alleen met het mooie, maar tikje ongenuanceerde openingsverhaal over WOII, een verhaal over de veerkracht en vriendelijkheid waarmee de Britten de Blitz hebben doorstaan. Bregman's boek is een aaneenrijging van veelal bekende verhalen, maar dan vanuit een nieuwe invalshoek onderbouwd - of juist tegengesproken - met nieuwe feitenkennis. Zijn doel is om de cynische toon te ontkrachten over het ons bekende eeuwenoude idee, dat de mens van nature slecht is. 

Niet het bekende Lord of the flies verhaal, maar het échte verhaal van jongetjes die schipbreuk lijden en overleven op een onbewoond eiland door samen te werken, en niet door mekaar uit te moorden. Niet het bekende Paaseiland-verhaal van inwoners die kosten wat het kost bomen kapten om grote beelden te maken en zo van de aardbol verdwenen, maar een veel genuanceerder verhaal over rattenplagen, van elders geïmporteerde ziektes en slavernij. En dan de verhalen over het onderzoek van de grote naoorlogse Amerikaanse psychologen, met nieuwe inzichten en conclusies die niet pasten bij de mythes die deze grote ego's jaren lang in stand hebben gehouden. Allemaal boeiende verhalen waarin Bregman onze egoïstische, agressieve en onverschillige houding ontkracht. De concrete voorbeelden in het boek tonen wat er gebeurt áls mensen in elkaars goedheid geloven. Hoe we scholen, gevangenissen, bedrijven anders kunnen inrichten en wat voor heilzame effecten dit heeft. 

Belangrijk om op te merken in deze recensie, is dat Bregman overigens niet beweert dat àlle mensen deugen: een kleine groep van psychopaten speelt wel degelijk een heel belangrijke rol tijdens elke oorlog. 40 procent van de vliegtuigen werd tijdens de Tweede Wereldoorlog neergeschoten door 1 procent van de piloten. In Rwanda deed 97 procent van de Hutu’s niet mee aan de genocide. En vooraleer de genocide er kwam, moest een samenleving al jarenlang vergiftigd worden door propaganda en gemanipuleerde groepsdruk. De meeste mensen hebben een ontzettende afkeer van geweld. We beleven daar helemaal niet zoveel plezier aan als aan seks of aan onze vriendschappen. Tijdens de oorlog zochten veel soldaten excuses om toch maar niet te hoeven schieten, het is verbluffend hoe weinig schoten er eigenlijk werden gelost. Veel gewone dienstplichtige soldaten kunnen het gewoon niet. Bajonetten werden vroeger nog veel minder gebruikt. Soldaten scheppen daar helemaal geen plezier in, ze gaan er juist kapot aan. Uit Vietnam kwamen velen van hen terug met een posttraumatische stressstoornis. De gruwel van een oorlog zit echt niet in onze natuur. Goed-zijn kun je leren, betoogt Bregman. Het is een finesse die verloren gaat in de titel – die is affirmatief, dat verkoopt beter, zegt hij daarover zelf.

Bregman hanteert een vlotte schrijfstijl en op zijn research valt, in tegenstelling tot iemand zoals Steven Pinker die zijn research ondergeschikt maakt aan zijn positief idealisme, niets af te dingen: alle feiten zijn gecheckt en gedubbelcheckt, en als wat hij vindt zijn eerdere bevindingen lijkt tegen te spreken, dan zoekt hij verder. Dat is meteen mijn enige kritiek op het boek: uiteindelijk moet hij soms nogal wat bochten nemen om uit te komen bij het vooropgestelde positieve mensbeeld, en hoewel dat wetenschappelijk te verantwoorden valt, haalt dat wat vaart uit het boek en bleef ik soms zitten met het astrologen-gevoel: uiteindelijk heeft hij overal wel een uitleg voor, zelfs voor de Holocaust (!) waarbij hij Hannah Arendt trouwens niet over het hoofd ziet.

Toch kan ik “De Meeste Mensen Deugen" niet warm genoeg aanbevelen. Aan de hand van vaak onbekende verhalen uit de recente geschiedenis bewijst Bregman wel degelijk dat de meeste mensen deugen. Je wordt gelukkig van dit boek, en je gaat weer geloven in het goede van de mens. Ik neem me alvast voor om mijn collega’s voortaan niet meteen van het ergste te verdenken als het eens een dagje niet meezit op het werk. Voor iedereen die zich afvraagt of de verharding van de maatschappij nog te stuiten is, zal het nieuwe boek van Rutger Bregman, tot slot ook een grote opluchting zijn. 

Gratis geld voor iedereen - Rutger Bregman (2016)

(ondertitel: over het basisinkomen, de 15-urige werkweek en een wereld zonder grenzen)

Het probleem is niet dat we het niet goed hebben, het probleem is dat we niet weten hoe het beter kan. In deze tijd, met koopkracht als laatste ideaal, schetst de Nederlandse historicus Rutger Bregman, een Nederlands geschiedkundige, opiniemaker en “Correspondent Vooruitgang” bij het online magazine De Correspondent nieuwe vergezichten. Bregman was een graag geziene gast in het inmiddels ter ziele gegane Nederlandse tv-programma 'De Wereld Draait Door', en hij was spreker op de TED Talk van 22 mei 2017 “Poverty isn't a lack of character; it's a lack of cash”, inmiddels ook meer dan een miljoen keer bekeken. In januari 2019 werd hij uitgenodigd deel te nemen aan het World Economic Forum (WEF) in Davos, en die passage was ook niet onbesproken. Dit boek, inmiddels vertaald in meer dan dertig talen, heeft ook daar aandacht getrokken.

Hij heeft het over zaken zoals een basisinkomen voor iedereen en een werkweek van vijftien uur, over een wereld zonder grenzen tot een wereld zonder armoede - het is tijd kortom voor de terugkeer van de utopie – dat woord staat niet toevallig in de titel van het boek. Het is niet het eerste boek van Bregman, maar wel het eerste dat ik van hem lees – die coronacrisis is toch ergens goed voor!. Ik was er zo wild enthousiast over dat ik na lange tijd van afwezigheid nog eens iets post op deze blog.

Met tal van cijfers toont de auteur aan: we worden veel ouder dan voorheen, we hebben veel minder kindersterfte en we kunnen op elke hoek van de straat een hamburger kopen. Onze huidige tijd is niet minder dan de droom van elke man of vrouw uit de middeleeuwen. Bregman schrijft dat wij als rijke westerse landen, eerder dan te blijven hangen in idealen van de vorige eeuw, beter zouden moeten nadenken over wat wij nu zouden kunnen doen om het leven nog aantrekkelijker te maken. Alle politieke programma’s beginnen volgens hem op elkaar te lijken, het is tijd om een nieuw ideaalbeeld te verzinnen.

Het basisinkomen is een mogelijk onderdeel van die toekomstvisie. Ten eerste los je in één klap een gedeelte van het armoede probleem op. Een plotselinge rekening brengt veel stress met zich mee, en continu ermee bezig zijn of je het eind van de maand wel gaat redden neemt veel energie in beslag, of zoals Bregman dat noemt: bandbreedte. Deze stress zorgt ervoor dat mensen met een schaarste aan geld minder verstandige beslissingen nemen. Het bieden van een vast inkomen zonder regels en bureaucratie geeft rust, en daardoor zullen mensen hun tijd en energie anders kunnen inzetten en betere beslissingen nemen.Ten tweede verkleint het basisinkomen de inkomensongelijkheid, welke direct gelinkt wordt aan de hoeveelheid sociale problemen in een land. Er is geen geld? De 62 rijkste mensen op deze aardkloot hebben evenveel rijkdom als de helft van de mensheid samen (3,5 miljard mensen!). Ja, er is zeker geld te vinden als men dat wil. Verschillende studies hebben overigens al aangetoond dat gratis geld geven een betere optie is dan lenen of ontwikkelingshulp, en voor voorbeelden verwijs ik je graag naar het boek. Wist je dat niemand minder dan de republikein Nixon in 1969 op een haar na dat basisinkomen heeft gerealiseerd? Wacht, er komt nog meer!

Bregman stelt meer vrije tijd en een werkweek van 15 uur voor als onderdeel van de nieuwe utopie. In 1855 waren het de metselaars van Melbourne die als eerste een werkdag van 8 uur invoerden, Henry Ford was in 1926 de eerste die de werkweek van 40 uur invoerde en in 1938 werd in de VS de 40-uur werkweek als eerste land ter wereld de standaard. (In 1933 had de Senaat al de 30-urenweek ingevoerd, maar de House had het voorstel afgewezen). In 1954 verklaarde de eerder genoemde Richard Nixon, toen nog vicepresident, dat de 4-dagenwerkweek er op korte termijn zat aan te komen. Door de opkomst van de machine is de inhoud van vele van onze banen aanzienlijk veranderd: in fabrieken, op het platteland, en bij ons thuis. Is het dan zo onnozel om voor te stellen dat we, wanneer deze trend zich voortzet, we binnenkort nog maar 15 uur per week hoeven te werken om het productiviteitsniveau op pijl te houden? Waarom gebeurt dat eigenlijk niet?

Bregman heeft het ook nog over de levenslang emancipatorische gevolgen van vaderschapsverlof, over hardnekkige en door studies weerlegde vooroordelen over migratie… Het boek bevat een schat aan ondergesneeuwde studies en experimenten die mij meer dan eens mijn mening hebben doen herzien.

In 2019 kwam ondertussen het boek “De meeste mensen deugen: een nieuwe geschiedenis van de mens” uit. In dit boek verweeft Rutger Bregman de jongste inzichten uit de psychologie, de economie, de biologie en de archeologie. Hij neemt ons mee op een reis door de geschiedenis en geeft nieuwe antwoorden op oude vragen. Waarom veroverde juist onze soort de aarde? Hoe verklaren we onze grootste misdaden? En zijn we diep vanbinnen geneigd tot het kwade of het goede? Het staat alvast op mijn nog-te-lezen-lijst!