Homo Deus: A Brief History of Tomorrow - Harari Yuval Noah (2015)

This book was recommended to me by so many people that I had to read it. It was also logical that it was recommended to me. I have a great interest in the near future of science and the role of humans in it. See also my other book reviews, eg Michio Kaku, Physics of the Future, which came out in 2012.

Yuval Noah Harari previously described 70,000 years of human evolution in his bestseller Sapiens (which I haven't read yet), but with Homo Deus he focuses on the future. With his signature blend of science, history and philosophy, Harari explores the dreams and nightmares of the twenty-first century – from immortality to artificial life.

Homo Deus is remarkably intelligent and fluently written. The reader is presented with a thoughtful and well-substantiated analysis of the tiny homo sapiens who beliefs in God into the post-humanist who begins to believe that he is God in the 21st century. As soon as you accept that man has been striving for the improvement of his species for an entire evolution and therefore will only remain relevant in the near future by submitting to technological progress - and therefore little by little has to become a robot or a mutant himself - that is a worldview to cheer you up? As the book progressed, I admit I became a little uncomfortable as a reader. 

The introduction sets out the basic thesis of the book: recently the number of people worldwide who are confronted with hunger, disease, death or epidemic has decreased drastically. Humanity is in control of these tragedies, they are no longer incomprehensible problems for which God's help must be sought. As a result, time has been released on the human agenda to focus on other things, namely the pursuit of immortality, happiness and nowadays even divinity. The focus is not on adapting the human environment, but on adapting its biochemistry. But it goes beyond that. Converting Homo sapiens into Homo deus, so that he becomes all-powerful and constantly enjoys without ever dying, is a vision of the past, of the last three hundred years, when humanism - the glorification of man - became the new world religion. In the 21st century, completely new perspectives will emerge, based on 21st century dreams.

In the final chapter of the book, Harari discusses three possible developments, the first that people will lose their economic and military usefulness, so that the economic and political system will no longer attach much value to them: many professions will be filled by artificial intelligence. A second development in which the system still finds people valuable at a collective level, but unique individuals do not: human algorithms will be taken over by external non-human algorithms, individuals will lose their freedom and authority. A third and final development is that the system still values ​​unique individuals, but that will be an elite of upgraded superhumans, who will dominate the inferior masses: the gap that already exists in, for example, financial field, will be extended to all domains of life; liberalism will cease to exist. The 20th century was aimed at achieving the standard for everyone, the 21st century will be aimed at exceeding the standard for a select group. To some, this final chapter will be music to the ears, others will shudder. However, not thinking about this is not an option, because we are already in the middle of it and we will have to make important decisions on both an individual and collective level. Food for thought.

Rememberings: Scenes From My Complicated Life - Sinéad O Connor (2021)

 

“This is to announce my retirement from touring and from working in the record business. I’ve gotten older and I’m tired. So it’s time for me to hang up my nipple tassels, having truly given my all. NVDA in 2022 will be my last release. And there’ll be no more touring or promo.” It was a shock for Sinéad O'Connor fans when the singer announced in June 2021 that she would stop touring and withdraw from the music business. All planned concerts had to be cancelled, No Veteran Dies Alone planned for January 2022 would be her last album. O'Connor (54) made the announcement on Twitter, a few days after she published her memoir. 

That memoir is called Rememberings, a candid book in which she spares few people from her environment and least of all herself. With a book like this on which she had worked for years, you would expect that the singer who has struggled with psychological disorders for years would be a little better. But it's very coherent with the book, actually. Her life has had lots of ups and downs, and the book is a testament of this. O'Connor struggles with mental problems. As a child she was beaten by her mother and when she was 11 she was hit by a train door. It gives her a complex post-traumatic stress disorder and after a while she is also diagnosed with borderline disorder. In 2015, she undergoes a hysterectomy – her uterus is excised – which causes a mental crisis. Two years later, she collapses in front of the public. She has extensively discussed this in her recently released autobiography Rememberings.

The book doesn't cover her whole life, but mainly goes back to her early years in music. Since a mental breakdown in 2015, much of her memory has been wiped out. All things considered, her book runs until 1992, where she got stuck six years ago. She only briefly describes the albums she made after that. She doesn't reveal much about her private life either. The result that the book has a very messy structure, and might be even disappointing for some people, but not for me.

In the book, she describes many crucial events in her life in short chapters. Some anecdotes about her visit to Prince at his home that is pretty disturbing, about the the tearing up of a 1992 photo of Pope John Paul II in the much-viewed American TV show Saturday Night Live. Of course those come up in every review of this book, but I was more touched by the other stuff. The bang of a train door that, she now knows, inflicted permanent mental damage on her. The physical abuse by her mother, with whom she had a love-hate relationship and died when Sinéad was 18 years old. Her first steps in the music business shortly afterwards, when she is advised to terminate her pregnancy. In concise, sometimes harsh, often witty terms, she writes the story of a singer who is always at odds with everyone. 

She has a uncommon view on life that I admire though, like when she says: 'I have four children from four different men. I was married to one of them, none of the other three men I married fathered any of my children.” And that's fine. I think I would have liked having her as a mother. O'Connor, who converted to Islam in 2018, completed her book at St. Patrick's Hospital, the largest Ireland's psychiatric hospital where she was admitted five years ago. A combination of ptsd, borderline and bipolar disorders is the diagnosis. 

If you want to understand who O'Connor is and what her motivations are, this book lays it out bare for you to examine. It's very rare for an artist to be so honest and to reveal her vulnerabilities, but this book made me understand her more and it endeared me to her. She's a good person who needs to be understood. This book is the first step in that understanding.

Clean: The New Science of Skin - James Hamblin (2020)

(NL: Schoon : wat de wetenschap ons leert over huid en hygiëne) 

If the skin were removed, you would soon lose the water in your body and die of dehydration. The skin protects against deadly radiation and pathogens and helps to stay within the small temperature spectrum that the body can tolerate. The skin is or biggest organ, and we often overlook that basic fact.

It's been a long time since I have been fascinated by a popular science book and took the time to review it afterwards. But this one, listed in the top ten science books of 2020 by Smithsonian Magazine, is something I felt I needed to advertise because it's one of those books that impacts your life and your habits. 

Until the Covid-19 outbreak, we rarely thought long about soap. Like many people, I developed a new appreciation for soap since then and imagined vicious destruction on a micro level every time I washed my hands. Everyday since Covid-19, we see ads on tv for products promising not to get rid of the virus, but get rid of all microbes and bacteria. It's a strange era to read a book by a doctor who is quite critical of the soap industry, one that begins with the sentence, "I stopped taking a shower five years ago."

For those who are in shock and want to give up reading what follows, I want to make it clear right away that the preventive medicine physician James Hamblin, the author of Clean: The New Science of Skin, still advocates regular hand washing, which has undeniably been a world-changing innovation in public health and crucial importance at this point in history. But he questions the value of all that scrubbing and soaping—not to mention moisturizing, deodorizing and applying serums—to which we subject the largest organ of our bodies, as well as the companies that spend a lot of money to get us convince us that we have to do that to stay clean.

In his book, he explores the history behind the human obsession with cleanliness and the colossal industry driving our current desire to scrub every inch of our bodies. Trillions of microbes cover our skin, creating a flourishing microbiome of good bacteria, and every time we lather up, we kill those little helpers en masse. These massive die-offs create room for harmful bacteria to set up camp, which triggers our bodies’ immune response in the form of nasty-looking, undesirable inflammation or irritation. 

Never a dull moment with this book, which is both scientifically accurate as fun and compelling. As we learn where the term soap opera comes from, we also discover why the US Food and Drug Administration is powerless against a multi-billion dollar industry that taps into fear through advertising and non-scientific claims. As a reader you are really left stunned after Hamblin lets a lot of people pass in the book — including dermatologists, microbiologists, allergists, immunologists, aestheticians, Amish people, venture capitalists and even some scam artists.  

A deeply-researched read - the references are a big chunk of the 280 pages of the book - that deserves a big audience.

Groetjes uit Vlaanderen - Mohamed Ouaamari (2020)

Had u al van een lasagne-identiteit gehoord? Dat is een identiteit die bestaat uit verschillende laagjes, maar die met elkaar verweven zijn en allemaal bij elkaar goed kunnen smaken. Bijna iedereen heeft er wel één, zeker in België. Zo ook Mohamed Ouaamari (1991), die ooit na een ironische tweet op een congres met veel machtsvertoon als terreurverdachte werd opgepakt. Vandaag is hij gelukkig eerder bekend van zijn scherpe columns, online maatschappijkritiek en zijn huiskat Fristi. En nu ook van zijn debuut 'Groetjes uit Vlaanderen', een zoektocht naar zijn Vlaamse identiteit als Antwerpenaar met Marokkaanse roots. Hij leest graag Jef Geeraerts en Jommeke. Naast zijn lokale identiteit, die van Antwerpenaar, voelt hij zich een mens, moslim, Berber/Riffijn, en Marokkaans, maar ook Europeaan, Belg én Vlaming. In zijn debuut Groetjes uit Vlaanderen stelt hij zich de vraag wie en wat de Vlamingen zijn. Kan en mag hij zichzelf zonder meer een Vlaming noemen?

 
De titel Groetjes uit Vlaanderen is bewust gekozen omdat Ouaamari merkt dat die Vlaamse identiteit het minst vanzelfsprekend is voor hemzelf en in twijfel wordt gesteld, vooral ook door de buitenwereld. Hij vindt zich niet terug in de (extreem)rechtse (exclusieve) connotatie van die Vlaamse identiteit noch in de kritiek van progressieven dat de Vlaamse identiteit niet bestaat. Ouaamari houdt heel Vlaanderen – en zichzelf – een spiegel voor en gaat op zoek naar ongemakkelijke waarheden.

 
Zijn boek is opgebouwd uit drie hoofdstukken die samenvallen met zowel zijn eerste 28 levensjaren als de eerste “Zwarte Zondag” in 1991 en een opvolger daarvan op 26 mei 2019. Die hoofdstukken zijn in 7 jaren verdeeld, en worden uitgeleid door een brief naar zijn Marokkaanse grootouders van vaderszijde (die hij overigens nooit verstuurd heeft). In die drie hoofdstukken vertelt Ouaamari over zijn persoonlijke leven en doet hij tegelijkertijd helder de politieke en maatschappelijke geschiedenis van België uit de doeken waarin hij opgegroeid is, en voornamelijk als het gaat over de arbeidsmigratie uit Marokko en Turkije, en het beleid en de reacties daarop: de opkomst en de evolutie van het Vlaams Blok/Belang is een belangrijke rode draad en daarbij de gewenning aan een rechts-populistisch, racistisch discours, toch zeker in Antwerpen. Daarnaast heeft hij het over (het belang van) de Marokkaanse afkomst, de aanslagen van 9/11 en de tegenreacties, zoals de start en de neergang van AEL en Sharia4Belgium, de opkomst van sociale media en de impact daarvan, enz.

En ook al is die geschiedenis misschien als Vlaming/Belg al bekend en grotendeels mee beleefd, heb je deze geschiedenis niet in zijn schoenen meegemaakt. Je mag al zoveel ‘begrip’ en empathie tonen voor de ‘andere’, dit kan nooit in de plaats komen van zelf iets meegemaakt te hebben. Op dat vlak is Groetjes uit Vlaanderen heel leerrijk, en zijn er vele anekdotes die je doen bijleren over je eigen maatschappij. De humor die de auteur daarvoor gebruikt, is vermoedelijk een manier om zijn opgroeien in die context te verwerken. Je moet soms hardop lachen omdat hij beelden al eens verder doortrekt, spiegelt of anders draait zoals hij ze eerst bedoelde. Het boek leest ook vlotjes: ik had het in een uur of 3 uur uit. Een uitstekend boek dat je jouw eigen samenleving door een andere bril doet beleven.

Nachtouders – Saskia de Coster (2019)

In één ruk uitgelezen, deze laatste van Saskia de Coster. En toch is het boek eerst een jaar blijven liggen, bij mijn zus met name. Die het boek cadeau heeft gekregen, maar er wegens tal van omstandigheden nog niet aan toe is geraakt. Voor mezelf had ik het dus niet gekocht, want ondanks alle superlatieven in de media: een boek over kersvers meemoederschap in een lesbische relatie, zou dat wel iets voor een kinderloze homo als ik zijn? 

Dit was het eerste boek van Saskia de Coster die ik tot mij nam, en dat is eigenlijk best wel vreemd. Ik ben samen met Saskia’s oudere zus afgestudeerd, en de Coster zelf behoort al een tijdje tot de absolute top in de Vlaamse literatuur. En niet alleen in de Vlaamse: zowel in Vlaanderen als in Nederland scoort ze al zo'n 15 jaar de ene literaire prijs na de andere. Zo stond haar voorlaatste roman “Dit is van mij” op de longlist van de AKO Literatuurprijs en de Gouden Uil. Ze behaalde de Opzij Literatuurprijs voor 'Wij en ik’ in 2014. In december 2019 werd “Nachtouders” door VRT Nieuws uitgeroepen tot een van de twintig boeken die 2019 hebben veranderd en in 2020 belandde het boek op de longlist van de Libris Literatuur Prijs, de prijs voor beste oorspronkelijke Nederlandstalige roman van het voorbije jaar (ze won deze helaas niet). 

Nachtouders dus. Dat zijn Saskia en Juli, sinds een jaar ouders van Saul. Ze staan op het punt om af te reizen naar het eiland waar Karl, de man die zijn sperma doneerde, opgroeide. Het ouderschap valt Saskia zwaar. Zij is de niet-biologische moeder van Saul, en hoewel zij degene is op wiens voorspraak de keuze op Karl viel, lukt het haar niet om in haar nieuwe rol te groeien, zelfs niet om haar in haar rol te schikken. Haar twijfels doen haar ouderschap, haar relatie met Juli, de vriendschap met Karl en haar schrijverschap geen goed. Voor een langere samenvatting kun je zeker terecht op andere websites, maar het was een hele ervaring om mij drie dagen af te sluiten van mijn bekende omgeving en te vertoeven op de planeet Saskia de Coster, een oord waar – ik citeer de recensie die ik vond in De Standaard - “branie, absurdisme en melancholie aan de bomen groeien en waar in frisse beelden over diep-menselijke angsten wordt gesproken”. Een verdienstelijke poging van de recensent om de beeldtaal van de Coster over te nemen, maar niet meer dan een poging. Op elke pagina vind je immers wel een oneliner die een observatie of gevoel messcherp weergeeft - het soort beschrijving dat van Saskia de Coster zo’n fenomeen maakt. 

In het boek gebruikt ze drie vertelwijzen door elkaar (respectievelijk chronologisch beschrijvend, dagboek en nachtelijke dialogen met Juli), en dat is niet zomaar een trucje: soms beschrijft ze haar eigen emoties, soms treedt ze bij wijze van spreken uit haar eigen lichaam om van buitenaf rationeel diezelfde emoties te analyseren. Als lezer word je meegesleurd, en dat is niet altijd even leuk: hoewel hier en daar een detail grotendeels puur voor de vorm is veranderd (zo werd haar echtgenote Inge Juli, Amos werd Saul etc.) en de Coster steeds overduidelijk kiest voor de melodramatische overdrijving - wat zorgt voor genoeg grappige momenten om door te blijven lezen - blijft dit in essentie een vrij pijnlijk eerlijk autobiografisch verhaal, een rauwe beschrijving zonder helden, waarbij de Coster zichzelf niet spaart. 

En dan nu de conclusie: was het boek iets voor mij? Absoluut, want veel van haar analyses zijn universeel, en ik kan alvast eindelijk sommige van mijn gevoelens benoemen op een manier die ik nooit zelf had gekund. Dat spaart tijd uit bij de psycholoog, waarvoor dank. En dat geldt zeker niet voor mij alleen: dit boek is er voor de homo’s, de lesbiennes, de hetero’s. Dit boek is er voor de biologische en de niet-biologische ouders, voor de buitenbeentjes en iedereen die al zijn of haar leven lang worstelt met de verwachtingen die aan ouders én aan kinderen en familie in het algemeen wordt gesteld. Een prachtboek. Wat jammer dat het nog steeds niet vertaald is, zodat ook mijn Nederlands-onkundige vrienden en vriendinnen even naar haar planeet kunnen: het oeuvre van Saskia de Coster bestaat ondertussen in tien talen, maar voor dit boek uit 2019 is het nog steeds wachten op een vertaling. Alvast iets om naar uit te kijken in 2021.